Terapia poznawczo-behawioralna (z ang. Cognitive Behavioral Therapy, CBT) w Polsce funkcjonuje od stosunkowo niedawna, ale szybko zdobywa zaufanie pacjentów. Uczestnicy sesji doceniają prostotę zasad tej metody, jej przejrzystość, a przede wszystkim efektywność. Na czym polega CBT? W jaki sposób terapia poznawczo-behawioralna pomaga osobom, które zwróciły się do psychoterapeuty? W jakich przypadkach przynosi największe korzyści?
Korzeni metody należy szukać w początkach ubiegłego wieku. Terapię behawioralną traktowano jako alternatywę wsparcia osób z zaburzeniami psychicznymi. Wybierano ją zamiast psychoanalizy, która nie cieszyła się poważaniem z powodu niskiej efektywności. Jako forma leczenia zaburzeń lękowych terapia behawioralna sprawdzała się doskonale, ale nie przynosiła korzyści chorym ze stanami depresyjnymi. Tę lukę wypełniła opracowana w latach 60. terapia poznawcza. Jej pierwowzorem były odkrycia naukowe wcześniejszych psychoterapeutów, ale dopiero technika stworzona przez amerykańskiego psychiatrę Aarona Becka została uznana za właściwą.
Kolejne badania potwierdzały skuteczność terapii poznawczej w leczeniu depresji. Z czasem specjaliści doszli do wniosku, że w celu uzyskania najlepszych możliwych efektów warto połączyć ją z terapią behawioralną. Tym sposobem w latach 80. oraz 90. zestawiono ze sobą dwie metody mające wiele wspólnych cech. Zarówno wariant poznawczy, jak i terapia behawioralna mają to samo nastawienie na określony cel.
Współcześnie CBT to jedna z najszybciej rozwijających się postaci psychoterapii. Od czasów powojennych do dzisiejszych nurt poszerzył się o nowe techniki leczenia. Do najważniejszych cech terapii poznawczo-behawioralnej zalicza się łatwość dopasowania do konkretnego problemu, z którym pacjent zjawia się u specjalisty. Psychoterapeuta w zupełnie inny sposób podchodzi do człowieka ze stanami depresyjnymi, a w inny do osoby, która cierpi na zespół stresu pourazowego. Inaczej traktuje chorego z fobią, inaczej dorosłego, a inaczej dziecko. Psychoterapia behawioralno-poznawcza to model terapii, który można nazwać szytym na miarę. Za każdym razem, gdy nowy pacjent przekracza próg gabinetu, terapeuta przygotowuje zupełnie inny scenariusz.
To, czym terapia poznawczo-behawioralna wyróżnia się na tle pozostałych form pomocy psychologicznej, to wspomniane już wyżej zorientowanie na cel. Podczas gdy szereg „konkurencyjnych” technik skupia się na tworzeniu intymnej relacji na linii pacjent – psychoterapeuta, CBT opiera się na edukacji. Inne metody uzależniają skuteczność leczenia od otwartości, szczerości oraz chęci współpracy. Tymczasem CBT wymaga od uczestnika wykonywania zadań, uczenia się prawidłowych reakcji. Innymi słowy, pacjent musi angażować się w proces uwalniania od problemów. Zamiast spontanicznej rozmowy postępuje według ściśle ustalonych wytycznych.
Poza konkretyzacją dążeń psychoterapia behawioralno-poznawcza różni się od pozostałych nurtów czasem jej trwania. W większości przypadków pacjent od początku wie, ile spotkań poświęci mu terapeuta. Zwykle będzie uczestniczyć w terapii krótkoterminowej, inaczej niż biorący udział w sesjach np. psychoanalizy czy terapii psychodynamicznej.
Jeszcze jedna istotna różnica to skupienie się na teraźniejszości bez zbytniego wnikania bądź analizowania przeszłości. Terapia poznawczo-behawioralna wychodzi z założenia, że niezależnie od tego, jak długo dany człowiek zachowuje się niewłaściwie, zawsze może się zmienić. Jeśli tylko przyłoży się do pracy nad sobą, będzie w stanie uporać się ze swoimi problemami. Definitywnie zamknie za sobą przeszłość, aby w pełni skoncentrować się na obecnej sytuacji.
Charakterystyczna cecha psychoterapii behawioralno-poznawczej to skupienie się na zachowaniu człowieka. W trakcie spotkań z pacjentem specjalista bada jego emocje oraz myśli, ale nie w kontekście podświadomych czy nieświadomych uczuć mających źródło w traumatycznej przeszłości. Funkcję przedmiotu analizy pełni to, co widać, a nie to, co w innych nurtach (szczególnie w psychoterapii psychodynamicznej) przychodzi wydobyć z pamięci.
Wykwalifikowany psycholog poznawczo behawioralny zakłada, że na postępowanie pacjenta nie mają wpływu jego doświadczenia czy wydarzenia, które obserwuje lub w których uczestniczy. Liczy się ich interpretacja, przypisywana rola oraz znaczenie, które dana osoba im nadaje. Sposób postrzegania oraz rozumienia otaczającej rzeczywistości zmienia się na przestrzeni lat, niejednokrotnie przybierając niewłaściwe formy. Do gabinetu terapeuty trafiają osoby, u których wytworzyły się interpretacje wywołujące cierpienie. Nieprawidłowa ocena negatywnie oddziałuje na życie pacjenta. W rezultacie człowiek tkwi w klatce własnych lęków oraz bólu. Zmaga się ze wspomnieniami, wielokrotnie powracając do traumatycznej sytuacji, co wywołuje kolejne udręki. Zadanie psychoterapeuty poznawczo behawioralnego polega na zahamowaniu tego procesu.
Specjalista przystępujący do leczenia pacjenta zgodnie z regułami szkoły poznawczo-behawioralnej planuje krok po kroku cały proces terapii. Dzięki temu może adekwatnie traktować każdy rodzaj zaburzenia psychicznego. Między innymi z tego powodu terapia poznawczo-behawioralna tak dobrze radzi sobie w leczeniu różnego typu fobii (zaburzeń lękowych), agorafobii czy fobii społecznej. Wykazuje dużą skuteczność również u pacjentów z nawracającymi atakami paniki oraz zespołem lęku uogólnionego. CBT nierzadko stanowi wsparcie dla farmakoterapii u ludzi z depresją oraz zaburzeniami nastroju.
Pomoc w gabinecie psychoterapeuty posługującego się technikami terapii behawioralno-poznawczej znajdzie osoba nadużywająca lub uzależniona od substancji psychoaktywnych. Prócz tego psychoterapia behawioralno-poznawcza zdaje egzamin przy zaburzeniach odżywiania oraz zaburzeniach seksualnych. Może wykazywać skuteczność jako terapia indywidualna, grupowa czy małżeńska. Wciąż trwają badania nad efektywnością CBT w leczeniu bardziej zaawansowanych schorzeń psychicznych typu zaburzenia psychotyczne (m.in. schizofrenia) lub zaburzenia osobowości.
Aby móc pomagać pacjentom przy pomocy CBT, specjalista musi być psychologiem albo lekarzem psychiatrą, a oprócz tego posiadać uprawnienia do prowadzenia psychoterapii. Po zdobyciu dyplomu uczelni wyższej kandydat na psychoterapeutę poznawczo-behawioralnego powinien przejść odpowiednie szkolenie w atestowanym ośrodku rekomendowanym przez Polskie Towarzystwo Terapii Poznawczej i Behawioralnej (PTTPB). Siedziba stowarzyszenia to Warszawa. Nauka trwa cztery lata, a kończy ją uzyskanie certyfikatu (licencji) PTTPB.
Specjalista oferujący pacjentom wsparcie w postaci takiej jak terapia poznawczo-behawioralna ma szeroką wiedzę w zakresie diagnostyki oraz metod terapeutycznych właściwych dla danego zaburzenia psychicznego. Przyswoił również zagadnienia z dziedziny psychopatologii.
Tematyką CBT interesuje się coraz więcej przedstawicieli środowiska medycznego. Łatwo to zrozumieć, widząc potencjał, którym cechuje się psychoterapia behawioralno-poznawcza. Metoda przynosi ulgę cierpiącym z powodu stanów lękowych, depresji, fobii oraz obniżonego samopoczucia. Można ją z powodzeniem stosować u ludzi z problemami adaptacyjnymi. Konsultację oraz leczenie oferują liczne gabinety w większości miast – nie tylko dużych jak Warszawa, lecz również w mniejszych miejscowościach.
W stolicy pracuje wielu wykwalifikowanych terapeutów, w tym specjalistów od CBT. Mój gabinet znajduje się na warszawskim Mokotowie. Jako native speaker zapewniam pacjentom możliwość konsultacji w języku polskim oraz angielskim. W ofercie mojego gabinetu znajduje się terapia poznawczo-behawioralna, w ramach której przywracam wewnętrzną równowagę ludziom z zaburzeniami nastroju, niską samooceną oraz zaburzeniami lękowymi.
Miasto, w którym przyjmuję pacjentów, to Warszawa, ale osoby zainteresowane podjęciem terapii to nie tylko warszawiacy. Z pomocy terapeutycznej korzystają także mieszkańcy innych ośrodków. Doceniają transparentność relacji terapeutycznej, wysoki poziom empatii oraz szacunek, którym darzę ich jako wykwalifikowany psychoterapeuta poznawczo behawioralny.
Na nowych klientów czeka gabinet w nowoczesnym budynku zlokalizowanym w bliskim sąsiedztwie centrum stolicy. To miejsce doskonale skomunikowane z resztą miasta, co zapewnia łatwy, szybki dojazd z dowolnego punktu Warszawy i okolic. Ponadto udzielam również konsultacji psychologicznych w trybie online przy wykorzystaniu dostępnych komunikatorów.
